Wat is de betekenis van het leven?

Dé ultieme vraag, je kent hem wel. Misschien houdt hij jou, net als mij, wel eens wakker wanneer we 's nachts onze rust proberen te pakken. De vraag die ons vandaag de dag onze creativiteit kan doen uiten, terwijl hij ons morgen de hele dag het gevoel geeft dat we ons in onze dekens moeten wikkelen (en nooit meer te voorschijn moeten komen).

Waarom zijn we hier? Wat is het doel? Waarom? Wat betekent het allemaal?

Gelukkig ben ik een ultieme levensgenieter en heb ik besloten een geheimpje te verklappen ;)

Een belangrijk onderdeel van deze vragen is gebaseerd op het woord betekenis. Voordat we vast kunnen stellen wat het antwoord is, moeten we een betekenis vaststellen voor het woord betekenis.

De betekenis

Wat is betekenis? Misschien is het filosofische-aspect van deze vraag zo groot dat je nu al geen zin meer hebt om verder te lezen.. Denk in dat geval aan gele olifantjes. Schattig hè. Of..

Nu we dat gehad hebben kunnen we verder met onze belangrijke zoektocht naar de betekenis der betekenissen. Wat betekent het dat iets, iets betekent?

Als mensen hebben we een intrinsiek verlangen naar de gebeurtenissen in het leven een betekenis te geven.

Betekenis is de associatie dat twee gebeurtenissen met elkaar verbonden zijn. Gebeurtenis X vindt plaats, daarna vindt gebeurtenis Y plaats. Vervolgens nemen we aan dat Y door X wordt veroorzaakt. Z gebeurt buiten onze verwachting om, en we voelen ons slecht.

Het punt is dat onze hersenen betekenissen verzinnen om alle gekke dingen die we meemaken in de wereld en om ons heen, een plekje te geven. Zo kunnen we voorspellen wat er in de toekomst gebeurt.

Best leuk en aardig allemaal, maar laten we eerlijk zijn: Betekenis is, net als vele andere zaken, een arbitrair begrip dat door onze hersenen wordt geconstrueerd. Als je dit extrapoleert, kun je een voorbeeld vinden in de politiek. Maar ook: Vijftig mensen die hetzelfde zien gebeuren, trekken vijftig verschillende conclusies.

Wat is jouw versie van de waarheid?

Types van betekenis van het leven

Onze hersenen construeren twee verschillende types van betekenissen:

• Oorzaak-gevolg betekenis: Je schopt de bal, de bal beweegt. Of in eerdere termen: Jij doet X en met enige zekerheid gebeurt Y. Deze vorm van betekenis is nodig om te kunnen overleven. Hiermee kunnen we de toekomst voorspellen door te leren van het verleden. Deze betekenis wordt hoofdzakelijk gedreven door het logische gedeelte van onze hersenen. Ook de wetenschap is te beschrijven als het continu zoeken naar oorzaak-gevolg relaties.
• Beter-slechter betekenis: Eten is beter dan verhongeren. Geld verdienen is beter dan blut zijn. Delen is beter dan stelen. De beter-slechter betekenis is gebaseerd op onze normen en waarden. In tegenstelling tot de oorzaak-gevolg betekenis is de beter-slechter betekenis voornamelijk gebaseerd op het emotionele. Wat ons goed laat voelen bestempelen we vaak als "goed" of "beter".

Beide vormen van betekenis hebben de evolutie overleefd. In de basis is betekenis nodig voor onze hersenen om te overleven. Het is de bron van motivatie. Betekenis is de basis van alles wat we doen. Soms zelfs in zoverre, dat we het niet meer rationeel kunnen verklaren.

Door betekenis, krijg je mensen in beweging

Dit geldt andersom ook: Wanneer we een tekort hebben aan betekenis in ons leven, vinden we alles ronduit k*t. Dan doen we niks. Liggen we op bed. Kijken we Netflix, scrollen we eindeloos.

We moeten het vormen en vinden van betekenis stimuleren om onszelf gaande te houden. Het is immers niks universeels of een globaal afgesproken fenomeen..

Het komt uit jou, maar het komt niet vanzelf. Betekenis heeft aandacht nodig, betekenis heeft actie nodig.

Wij hebben betekenis nodig zoals planten water nodig hebben.

Planten overleven het een tijdje zonder, maar zonder blijven ze niet in leven.

Het leven

Betekenis is plat gezegd dus vrij artificieel. Het is verzonnen. Je hebt het bedacht.

Sterker nog, je bedenkt het om waarde te hechten aan je leven.

Dus wat is dan de betekenis van het leven?

De wereld kent geen betekenis. Het maakt de wereld niet uit of je elke nacht op de grond slaapt of dat je meer badkamers in je huis hebt dan het aantal inwonenden.

Het maakt de wereld niet uit of je auto volgende maand nog wel door de APK komt, zolang jij maar van A naar B komt. Of maakt dat ook niet uit?

Het is belangrijk te realiseren wat er gebeurt; Je rolt van de ene gedachte door in de andere en voordat je het weet vraag je je af wat het allemaal voor zin heeft. Maar onthoud dit (met zo'n self-help guru stemmetje): Je hebt het zelf in de hand. Jij bent de enige persoon die betekenis toevoegt aan jouw leven.

Wat voor jou waardevol is, hoeft een ander niet op dezelfde manier te ervaren. En andersom.

Jij geeft een fuck, dus het is belangrijk en heeft betekenis.

Fijn hè?

Twee feiten

Om je wat moed in te spreken heb ik besloten een lijstje te maken. Een lijstje met dingen die we met z'n allen moeten accepteren. We kunnen er niet omheen.

1. Het leven eindigt

Het leven eindigt. Misschien is het morgen, maar misschien leven we nog wel 70 jaar. Misschien krijgen we over een paar maand wel een pilletje waarmee ons "eindeloos leven" wordt beloofd.

Links- of rechtsom maakt het niet uit, want --zoals eerder vastgesteld-- zwart-wit gezien is ons bestaan betekenisloos. Leven gaat verder, ook als het voor een van ons eindigt. Dat is zwaar.

Maar stel nou dat we een miljoen jaren kunnen overleven, met z'n allen. Ook dan is het eindig. Het eindigt, misschien niet over een miljoen jaar, maar wat gebeurt er in 5 miljoen jaren daarna?

Als laatste: Stel dat we daadwerkelijk eindeloos kunnen leven, je weet wel: ∞ -- Zoveel oneindig.

Naast dat oneindigheid natuurlijk een onderwerp op zichzelf zou vormen, weten we dat de wereld, of het universum, een eindig leven heeft. Wat voor nut heeft het dan gehad?

Niks.

Helemaal niks.

Tenzij je de eindigheid omarmt. Omarm het feit dat alles een einde heeft en geef (het leven) waarde (voor jezelf).

2. En druppel op een gloeiende plaat

Dat zijn we allemaal.

Een druppel op een gloeiende plaat. Dat is wat we zijn. We zijn een klein onderdeeltje van een prachtig geheel.

Kijk op een mooie, heldere nacht naarboven om de sterrenhemel te aanschouwen en laat je overvallen door het besef van onwerkelijkheid. Het voelt zo groot en ambitieus, dat het vaak voelt alsof alles wat we doen niet echt uitmaakt.

Waarom is het dat alles wat groter is dan ons, in omvang, geld, of 'ongrijpbaarheid' door ons wordt opgevat als gevaar? Als gedachte experiment zou je je kunnen voorstellen wat er zou gebeuren als wij net zo groot zouden zijn als onze eigen planeet aarde.

Naast alle natuurkundige problemen die dat veroorzaakt, is het misschien voor een paar uurtjes leuk. We voelen ons machtig. Maar wanneer dat gevoel is verdwenen, waar komt het dan op neer? Dan komt het neer op de betekenis die geven aan de omstandigheden.

Hoe gaan we hier mee om?

Het leven dat eindig is en hoe een klein onderdeel van het totaal wij zijn, is een ware mentale strijd.

Ik heb soms het idee dat we intern een strijd voeren tussen hoe serieus we naar het leven kijken en in hoeverre we in staat zijn deze serieusheid te bestempelen als stommig en insignificant.

Het is absurd dat we ons bewust zijn van de betekenisloosheid, zonder dat we er minder waarde aan hechten.

Alles wat we doen, doen we ingezoomd. Hoe we ons kleden, of ons haar wel goed zit. Of we met ons salaris het einde van de maand wel halen. Doen we ons werk wel goed?

Tegelijkertijd kunnen we uitzoomen en ons realiseren dat niks er écht toe doet. Én toch blijven we zoeken. Zoeken naar betekenis.

Het is bijna vanzelfsprekend: Hoe meer we zoeken, hoe minder we vinden. Maar hoe dichter we bij de waarheid komen, hoe meer we een behoefte hebben aan betekenis.

Het is werkelijkwaar eindeloos.

Het is niet anders

Deze thinking wil ik helemaal niet afsluiten met het "het is niet anders"-excuus dat we vaak gebruiken wanneer we stoppen met zoeken naar een antwoord. Alhoewel in veel situaties wel de juist mentaliteit, is het als conclusie weinig bevredigend.

Sommige dingen zijn zoals ze zijn, om de reden dat ze daadwerkelijk zo zijn. Dat is prima, dat kunnen we accepteren. Maar wanneer de vraag naar wat het leven inhoudt, ons tot zo diep kan raken, moeten we niet grijpen naar de "het is niet anders"-rechtvaardiging.

Volgens mij zijn er een aantal dingen die je kunt doen om betekenis te vinden in het leven.

Het oplossen van problemen

Hoe groter het probleem, hoe meer betekenis. Hoe harder we werken aan een oplossing, hoe beter het voelt. Het oplossen van problemen kun je beschouwen als een manier om de wereld stukje bij beetje een beetje beter te maken. (Beter/slechter betekenis).

En houd jezelf vooral tegen: De kunst is om niet te hard van stapel te lopen. Het doel is niet om een vaccin te vinden voor corona, alhoewel dat natuurlijk wel mooi meegenomen zou zijn. Het poetsen van je schoenen of het repareren van je deurbel is al genoeg. Los het op, fix het! Geef het aandacht.

Zols alle cliché's: Het doel is niet de auto, maar de weg er naar toe.

Leef in het nu

Hier. Dit is waar het leven gebeurt!

Wanneer je afdwaalt en je jezelf vragen gaat stellen over wat het leven betekent, bedenk je dan dat je niet aanwezig genoeg bent in het hier en nu. Besteed wat meer aandacht aan dat boek wat je leest, het project waar je aan werkt, of je relatie.

Wees je bewust van wat je hebt, leef in het nu. Kijk om je heen. Daarvin vind je bevredigende betekenis.

TLDR; Misschien wel.